í Samráðsgátt reglugerð um sjálfbæra landnýtingu.

Til máls tóku: Katrín og Hjálmar.

Sveitarstjórn samþykkir samhljóða eftirfarandi umsögn og felur sveitarstjóra að senda umsögnina inn í samráðsgátt.

Drög að þessari reglugerð voru áður í samráðsgátt haustið 2021. Fjölmargar umsagnir bárust þá um málið og mikil gagnrýni. Þeim athugasemdum ber að halda til haga. Í upphafi vill sveitarstjórn kanna; hvernig á að bregðast við þeim athugasemdum sem munu koma fram? Enda hafa drögin að reglugerðinni tekið litlum breytingum frá því að hún var síðast lögð fram. Skort hefur á samráð að hálfu löggjafans við hagsmunaaðila. Sveitarstjórn Norðurþings tekur undir athugasemdir Bændasamtaka Íslands um málið.
Sveitarstjórn Norðurþings fagnar því að ekki sé ætlunin að ganga á auðlindir landsins en taka verður fram að markmið og viðmið eru óljós. Þá skortir rannsóknir á áhrifum beitar á landið og finna þarf nýtt kerfi til að meta ástand þess samhliða skilvirkari aðferðum við beitarstýringu.
Drögin ganga út á að hnignun eigi sér alls staðar stað en væri ákjósanlegra að fjalla um beitarframboð og nýtingu eins og bændur hafa bent á. Enga mælikvarða má finna í drögunum hvort land sé í jafnvægi eða framför. Það er engu að síður fagnaðarefni að sett séu viðmið um ástand lands (sem þarf að rannsaka betur) og aðstoð veitt til úrbóta (sem er óljóst hvernig á að framkvæma og greiða fyrir).
Hugtök á borð við vistgeta og sjálfbærni og umfjöllun um gróður í 600 m hæð yfir sjávarmáli eru matskennd atriði sem gera ekki annað en að verða einhver ókleifur sokkinn óskilgreindur kostnaður sem varpað verður á sveitarfélög og bændur án þess að afurðin sé ljós í upphafi og að árangri verði náð á nokkrum vettvangi umfram það sem er í dag.
Í viðauka I kemur fram að í ljósi óhagstæðra vaxtarskilyrða og viðkvæmra aðstæðna ætti jafnframt að takmarka eins og kostur er að nýta til beitar land ofan 600 m hæð yfir sjávarmáli eða í yfir 30° halla. Sveitarstjórn Norðurþings varar við því að setja inn í reglugerð slík stöðluð viðmið sem takmarka verulega nýtingu bænda á sínum heimalöndum eða skilgreindum afréttum burtséð frá ástandi viðkomandi landsvæðis.
Það þarf ekki að fara langt til að skoða illa gróið land sem hefur verið friðað fyrir beit í áraraðir, friðað fyrir landgræðslu jafnframt, þar sem engin gróðurframvinda er. Gróðurframvindu er helst að finna þar sem fara saman hagsmunir lands og þeirra sem nýta það. Bændur hafa lengi unnið að landgræðslu á eigin kostnað, fyrir utan stuðning við áburðar- og frækaup, ekkert greitt fyrir vinnuframlag.
Fjallað er um mikilvægi þess að girða valin svæði af. Því vaknar sú spurning; hver greiðir fyrir þá framkvæmd? Sömuleiðis þarf að kostnaðarmeta þær kvaðir sem drögin kveða á um og þá hverjum ber að greiða fyrir, s.s. gróður- og jarðvegsvernd, eflingu og endurheimt vistkerfa. Í mörgum skógræktarsamningum er kveðið á um girðingu umhverfis skógræktina en hlutverkinu hefur víða verið snúið við og kvöðin sett á bændur að girða svo fé komist ekki í skógræktina.
Landbúnaður og störf tengd honum eru mjög mikilvæg í Norðurþingi. Vegið er að grundvelli sauðfjárbúskapar á stórum svæðum í Norðurþingi í drögunum. Enda ekki hægt að uppfylla þau óljósu skilyrði sem kveðið er á um. Því þarf að ná fram betri skilningi um málið og sátt. Þá fylgir ekki mat ráðherra á áhrifum reglugerðarinnar á landbúnað og störf honum tengdum né á sveitarfélög kostnaðarlega vegna eftirlits með ástandi lands og nýtingu sbr. 11. gr.
Skilgreiningin á sjálfbærni er þríþætt, þ.e. umhverfisleg, félagsleg og efnahagsleg sjálfbærni. Drögin taka hvorki á efnahags- né félagslegum þáttum. Félagslega má gjarnan líta til byggðaröskunar sem verður af þessum kröfum, þar sem sum svæði landsins byggjast að mestu upp á sauðfjárrækt. Að kippa búsetumöguleikum undan stórum hópi fólks í dreifðum byggðum vinnur hreinlega beint gegn félagslegri sjálfbærni landsins alls svo ekki sé talað um fæðuöryggi þjóðar.
Að framansögðu hvetur sveitarstjórn Norðurþing til þess að málið verði tekið upp í víðtækara samráði, það kostnaðarmetið og hugtök skilgreind með rannsóknir að leiðarljósi.